Οδός Ερμού (3ο μέρος)

Η Καπνικαρέα δεν είναι το μοναδικό βυζαντινό και μεταβυζαντινό μνημείο της οδού Ερμού, της ερμαϊκής οδού καθώς θα την έγραφε ο Ροΐδης ή κάποιος άλλος λόγιος του 19ου αιώνα, όπως άλλωστε «αιολική οδό» συνήθιζαν να λένε την οδό Αιόλου. Πιο κάτω στην πλατεία στο Μοναστηράκι, δηλαδή στη συμβολή της Ερμού με την Αθηνάς, βρίσκεται η Παναγία η Παντάνασσα, άλλοτε καθολικό γυναικείου μοναστηριού που ήταν μετόχι της φημισμένης μονής Καισαριανής. Σε ένα πατριαρχικό σιγίλλιο του 1678 διαβάζουμε πως δωρίθηκε στην Καισαριανή από τον Νικόλαο Μπονεφατζή και η κατασκευή του πρέπει να έγινε στις αρχές του 17ου αιώνα. Επισκευάστηκε στα 1911, αλλά όχι με τον καλύτερο τρόπο καθώς αλλοιώθηκε η αρχική της μορφή, ειδικώς με την προσθήκη ενός δυσανάλογα μεγάλου καμπαναριού.

Ακόμα πιο κάτω στο ύψος του Θησείου, βρίσκονται οι Άγιοι Ασώματοι. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά εκκλησάκια της Αθήνας, οδόσημο και ορόσημο της περιοχής του Ψυρρή, του Θησείου και του Κεραμεικού που εικάζεται πως η αρχική του κατασκευή ανέρχεται στο τελευταίο τέταρτο του 11ου αιώνα και είχε παραμορφωθεί πάρα πολύ μέσα στους αιώνες. Στη δεκαετία του 1960 αποκαταστάθηκε στην πρώτη του μορφή, παρά τις -γύρευε γιατί- ιδιαίτερα έντονες αντιδράσεις κάποιων εκκλησιαστικών κύκλων.

Γενικώς πάντως η Ερμού είναι ο δρόμος των αλλοιώσεων, των προσθηκών και των παραμορφώσεων. Ήδη η θέση της μέσα στην πόλη είναι κάθε άλλο παρά εκεί που το αρχικό σχέδιο προέβλεπε. Με βάση το πρώτο ρυθμιστικό της Αθήνας, των αρχιτεκτόνων Σταμάτη Κλεάνθη και Έντουαρντ Σάουμπερτ, η «ερμαϊκή οδός» θα ήταν το σύνορο του κέντρου της νέας πόλης που θα αποτελούσε συνέχεια της παλαιάς. Αυτό θα γινόταν καθώς η νέα πόλη θα αναπτυσσόταν σε σχήμα ισοσκελούς τριγώνου με κορυφή τη σημερινή Πλατεία Ομονοίας, όπου θα έπρεπε - όπως μεριμνούσε το εν λόγω σχέδιο- να χτιστούν τα ανάκτορα. Η μία πλευρά του τριγώνου θα ήταν η Πειραιώς, η άλλη η Σταδίου, το ύψος του τριγώνου η Αθηνάς και υποτείνουσα, άρα νότιο όριο του νέου κέντρου η Ερμού.

Κι αυτό το σχέδιο, όπως και πολλά άλλα πράγματα στην Ελλάδα του Όθωνα (και όχι μόνο του Όθωνα δηλαδή) δεν εφαρμόστηκε στην ουσία του ποτέ. Το κέντρο της πόλης αντί για τρίγωνο απέκτησε ένα ακαθόριστο σχήμα, τα ανάκτορα αντί για την Ομόνοια χτίστηκαν στο Σύνταγμα και η Ερμού έγινε ο δρόμος που ένωσε το παλάτι με τις παράγκες στο Γκάζι...



(συνεχίζεται...)