Λέει το τραγούδι: «λουλούδι της Μονεμβασιάς και κάστρο της Αθήνας και Παλαμήδι τ’ Αναπλιού...» αριθμώντας έτσι εκείνα που θεωρούσαν σημαντικά κάστρα οι άνθρωποι της εποχής. Και κατά μία εκδοχή το σωστό δεν είναι «λουλούδι», ούτε «λελούδι», αλλά «λαλούδι» από τη ρίζα «Λα» που σημαίνει πέτρα και δηλώνει το κάστρο. Όπως και να είναι η Μονεμβασιά, έμεινε να λέγεται λουλούδι, όχι μόνο για αυτό, αλλά και γιατί στο κάστρο της άνθιζαν πάντα οι πιο όμορφοι μενεξέδες του Μοριά, τόσο που οι Τούρκοι συνήθιζαν να αποκαλούν τον τόπο «Μενεξέ Καλεσί», δηλαδή Κάστρο των Μενεξέδων.
Δεν ξέρω πόσο νερό χρειάζεται ο μενεξές για ν’ ανθίσει, αλλά στην Μονεμβασιά το νερό ήταν ανέκαθεν δυσεύρετο. Η πόλη ζούσε αποκλειστικά από τα ύδατα των βροχών γι αυτό και ένα από τα πιο καίρια αρχιτεκτονικά στοιχεία των σπιτιών του κάστρου είναι οι στέρνες που απαντώνται με άπειρα ονόματα, «γιστέρνα», «κιστέρνα», «τσιστέρνα», όλα από το ιταλικό «cisterna» που σημαίνει δεξαμενή.
Η Μονεμβασιά με τις 40 κάποτε εκκλησίες έχει την σημαντικότερη εξ αυτών στην κεντρική πλατεία της Κάτω Πόλης, στο «κανόνι», όπως τη γνωρίζουν όλοι εξ αιτίας ενός κανονιού που στέκει στη μέση της. Είναι ο ναός του Ελκόμενου Χριστού, από την εικόνα του «ελκόμενου» με τον σταυρό Ιησού, που υπήρχε εκεί και που ο Ισαάκιος Κομνηνός αφαίρεσε για να στείλει στην Κωνσταντινούπολη. Το αντίγραφό της που φτιάχτηκε τον 14ο αιώνα, το έκλεψαν στα 1979. Πρόσεξε τη διαφορά: αν είσαι ο Ισαάκιος Κομνηνός «ΑΦΑΙΡΕΙΣ» εικόνες, αν είσαι ένα απλό λαμόγιο χωρίς αυτοκρατορικούς τίτλους, απλώς τις «ΚΛΕΒΕΙΣ». Ο «Ελκόμενος» πάντως υπήρξε ο μεγαλύτερος μητροπολιτικός ναός του 12ου αιώνα και σήμερα η πλατεία του σφύζει από ζωή καθ’ ότι εδώ καταλήγουν οι περισσότεροι τουρίστες για να χαρούν την ωραία θέα προς τη θάλασσα στα νοτιοδυτικά και να φωτογραφηθούν καβάλα στο κανόνι, που παλαιότερα θα είχε σίγουρα γνωρίσει πιο σοβαρές χρήσεις.
Απέναντι απ’ τον Ελκόμενο είναι το μουσείο της Μονεμβασιάς, που λειτουργεί στο κτίριο που βρισκόταν κάποτε το τζαμί της πόλης. Παλιότερα όταν μια θρησκεία έδιωχνε μια άλλη για να εγκατασταθεί έπαιρνε τους ιερούς χώρους της παλιάς και τους έκανε δικούς της χώρους λατρείας . Ο Παρθενώνας έγινε ναός της Παναγιάς, η Αγιά Σοφιά στην Πόλη μουσουλμανικό τέμενος και πάει λέγοντας. Σήμερα όλα αυτά έχουν γίνει μουσεία. Αυτό δεν είναι το πολιτικώς ορθόν;
Στην Μονεμβασιά, προερχόμενος από σχετικά εύπορη οικογένεια, γεννήθηκε κι ο Γιάννης Ρίτσος. Με το που μπαίνεις στο κάστρο ανεβαίνεις στ’ αριστερά μερικά σκαλιά και βρίσκεσαι στο σπίτι του. Εκεί και η προτομή του. Αν σκεφτείς ότι ο Ρίτσος είναι ο σημαντικότερος Μονεμβασίτης του 20ου αιώνα, θα μπορούσαν να την έχουν στήσει και σε εμφανέστερο σημείο...
Όταν ο Ρίτσος ήταν παιδί, δηλαδή τις πρώτες δεκαετίες του προηγούμενου αιώνα, πέρασε από τη Μονεμβασιά ο Φώτης Κόντογλου. Βρήκε το κάστρο σχεδόν έρημο και τον τόπο να ρημάζει. Θα έγραφε πως η Μονεμβασιά ξεψυχά , αλλά θυμήθηκε ότι το ίδιο είχε γράψει και κάποιος περιηγητής που είχε έρθει εδώ 50 χρόνια νωρίτερα, οπότε -σκέφτηκε ο Κόντογλου- «αφού πενήντα χρόνια ξεψυχά κι ακόμα δεν παρέδωσε, ας μην πω κι εγώ το ίδιο».
Τώρα πια το μέρος κάθε άλλο παρά ρημάζει. Σήμερα είναι ένας από τους σταθερότερους τουριστικούς προορισμούς της χώρας. Για να «ξεψυχά» λοιπόν ούτε λόγος, τώρα αν χάνει την ψυχή της, αυτό είναι άλλη κουβέντα...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου